Gemeenten die weigeren om een paspoort af te geven aan kinderen van twee moeders of twee vaders. Dat gebeurt in Polen. Waarmee deze kinderen in een juridisch niemandsland terecht komen. Volledig in strijd met de basale burgerrechten, maar het gebeurt. De machtige PiS-partij leent maar vaak genoeg haar oor aan aartsconservatieve katholieken die het heterogezin als enige fundament van de maatschappij beschouwen en het opkomen LHBTI-rechten beschouwen als een gevaarlijke ideologie en als verderfelijke propaganda vanuit ‘Brussel’. Vanuit de Raad van Europa werd vandaag een webinar belegd om de situatie te bespreken.
De Raad van Europa is minder bekend dan de Europese Unie, maar voor mensenrechtenbeleid minstens zo belangrijk. Met 47 lidstaten bovendien uitgebreider. Het is het orgaan dat aan de basis stond van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens, maar het heeft ook een Commissaris voor de Mensenrechten, en binnen het bureau van deze commissaris is een LHBTI-unit. In samenwerking met die unit en met een aantal Poolse organisaties werd op 10 juni een online seminar georganiseerd over gemeentelijk LHBTI-beleid in Polen.
Vreemd genoeg werd die ingeleid door de Gevolmachtigde voor Gelijke Behandeling van de Poolse regering, die aangaf dat de regering wel degelijk aandacht had voor de rechten van LHBTI burgers. Een korte toespraak die de Poolse deelnemers verwonderde: niemand was zich ervan bewust dat die functie bestónd, en niemand twijfelde eraan dat het een volkomen holle positie was. Zolang de PiS aan de macht is, valt van de nationale regering weinig positiefs te verwachten.
Want op gemeentelijk niveau gebeuren ook positieve zaken. Binnen een aantal grotere gemeenten is er wél aandacht voor de moeilijke positie van LHBTI burgers in hedendaags Polen. In Wrocław bijvoorbeeld wordt niet alleen elk jaar een Pride toegestaan, maar zet de gemeente ook in op onmiddellijke verwijdering van haatzaaiende graffiti: soms is de verwijdering ervan zelfs een taakstraf voor haatzaaiers.
De transgenderorganisatie Transfuzia gaf aan nog steeds op een aantal scholen welkom te zijn om voorlichting te geven. Alleen wilden de scholen daar absoluut geen publiciteit omheen hebben; dat zou hun beleid ter discussie stellen en vermoedelijk onderuit halen.
In Gdansk wordt nog steeds diversiteitsvoorlichting gegeven in de opleiding voor de gemeentelijke politie. Gdansk heeft, zo werd gesteld, het meest omvattende en beste anti-discriminatiebeleid van alle Poolse gemeenten, en besteed in het kader daarvan ook voldoende aandacht aan LHBTI-rechten. Behalve Wrocław en Gdansk werden ook Warschau en Łódź geprezen voor hun inzet. Maar, merkte een van de deelnemers op, politici die zich inzetten tegen LHBTI-discriminatie en voor inclusie betalen wel een prijs – en merken dat bij de volgende verkiezingen. De uiterst conservatief-katholieke media stoken kijkers en lezers op tegen tolerante standpunten.
Hubert Sobecki bracht daarin enige nuance aan door aan te geven dat de prijs voor het toelaten van de haatzaaierij vanuit deze media nog vele malen erger is: het zelfmoordpercentage onder vooral jonge LGBTI-Polen ligt schrikbarend hoog.
Adam Bodnar, de huidige mensenrechtencommissaris in Polen, gaf aan dat binnen dit dramatische beeld het arbeidsrecht een van de weinige lichtpuntjes liet zien. Daarbinnen is het – in overeenstemming met de EU-richtlijn – verboden om mensen te discrimineren wegen hun seksuele oriëntatie. Hij zal zich zo lang mogelijk blijven inzetten om op te komen voor LHBTI-rechten als onderdeel van zijn werk, maar moet binnenkort plaatsmaken voor een nieuwe functionaris.
De deelnemers van het webinar wilden echter niet al te pessimistisch zijn. Binnenkort wordt overlegd hoe het diversiteits- en inclusiebeleid dat de grote steden voeren, versterkt kan worden. In ieder geval werd duidelijk gemaakt dat demonisering van tegenstanders van LHBTI-rechten niet helpt: we moeten in gesprek komen en blijven. Want, zoals de eerste regel van het Poolse volkslied luidt “nog is Polen niet verloren!”