"Dames en heren, Utrecht heeft een sodomietenmonument!
U zult zich misschien afvragen: waarom niet gewoon een homomonument? Moet Utrecht per se afwijken van Amsterdam, van Den Haag, van Keulen, van New York?
Ja, Utrecht wil afwijken.
Utrecht heeft ervoor gekozen om niet het zoveelste homomonument te maken.
Het gaat er immers niet om, de honderdste vestiging van een supermarktketen te hebben. Een monument is iets unieks. Ieder monument is iets unieks. En dit Utrechtse monument is dat zeker.
Het monument grijpt terug naar geschiedenis die onlosmakelijk is verbónden met Utrecht.

 

Welke onderdrukking?

"Maar de belangrijkste reden om hier in Utrecht, op het Domplein, een sodomietenmonument te plaatsen is niet, dat het anders moet zijn dan de homomonumenten die al bestaan. Het belangrijkste is dat het een andere kijk kan geven op vrijheid, onderdrukking, tolerantie en emancipatie.

Wij zijn geneigd om te denken dat er eigenlijk in alle tijden wel enige onderdrukking heeft plaatsgevonden van homoseksualiteit. Soms wat meer, soms wat minder. En dat, als straks het huwelijk wordt opengesteld voor gelijkgeslachtelijke paren, de emancipatie van homoseksualiteit wel zo ongeveer voltooid is.

En dan: een sodomonument?

Vervolging wegens sodomie is toch niet helemaal hetzelfde als vervolging wegens homoseksualiteit. Sodomie? Alle vormen van seksualiteit die niet zozeer op voortplanting zijn gericht.
Ja, op die manier waren destijds ook hetero's te vervolgen.
Er bestaan op dit moment landen op deze wereld, zelfs landen die zich tot de beschaafde wereld rekenen, waar nog steeds sodomie strafbaar is. Waar de scheiding tussen keurig en vies, tussen goed en kwaad, tussen godsvruchtig en verdorven niet ligt op de overgang tussen seks met een ander geslacht en gelijkgeslachtelijke seksualiteit, maar waar de grens ligt, net als toen in Utrecht, tussen seksualiteit die tot voortplanting kan leiden, en seksualiteit alleen om het genot.

Verschuivingen

"Nu, in Nederland, is die grens verschoven. In Nederland wordt niet meer gediscrimineerd op grond van sodomie.
Grenzen kúnnen verschuiven. Ten goede en ten kwade.
Ik vind het heel beangstigend om te lezen hoe snel vrijheid, openheid, tolerantie, de nek om gedraaid kan worden.
In Berlijn, in de dertiger jaren. In Sint-Petersburg, in de twintiger jaren. In Santiago de Chili, na de putsch van Pinochet.
Dit monument herinnert aan een scheidslijn van onderdrukking die nu hier in Nederland niet meer bestaat.

Besef

"Dát besef - dat was wezenlijk in het idee voor dit monument.
Ik hoop dat deze gedenksteen bijdraagt aan hoop voor de toekomst dat scheidslijnen niet voor eeuwig zijn; dat we nu erkennen dat er diverse vormen van seksualiteit bestaan en gelijkberechtigd zouden moeten zijn.
Dat er op een dag mensen bij een homomonument staan en zeggen: "Homomonument? Och ja, weet je nog: dat was geloof ik de tweede helft van het vorige millennium dat ze een onderscheid maakten tussen - hoe was het ook alweer? O ja, of je vooral met mannen of vooral met vrouwen vree. En het een was dan wel goed en het ander niet. Vreemd eigenlijk, hè?"

Een monument om bij stil te staan. Ik dank u wel."